Wat betekent het om je auteursrechten over te dragen?

Het overdragen van auteursrechten betekent dat je de gehele of gedeeltelijke exploitatierechten op je creatie aan een derde toevertrouwt.

Bij een overdracht van auteursrechten is er een belangrijk onderscheid tussen een licentie en een volledige overdracht. Wanneer je je werk in licentie geeft, geef je anderen de toestemming om je werk te gebruiken voor specifieke doeleinden en onder bepaalde voorwaarden. Je behoudt de eigendom van je werk en het recht om je werk te exploiteren op andere manieren. Een licentie is ook afgebakend in de tijd. In die zin bestaat er een analogie met een huur.

Een voorbeeld van een licentie: Kunstwerkt mag een afbeelding gebruiken voor de affichecampagne van een specifiek project voor de duur van dit project.

Als je jouw auteursrechten volledig overdraagt, ook wel eens afstand van recht genoemd, dan draag je de volledige exploitatie en controle over jouw werk over aan de derde. Dat betekent dat de ontvanger van de auteursrechten, nu de volledige zeggenschap heeft over het gebruik en de exploitatie van je werk.

Een volledige overdracht omvat de exclusieve reproductie- en distributierechten, het recht op publieke openbaarmaking en het recht op adaptatie of bewerking. De eigenaar heeft ook het recht om veranderingen in het werk aan te brengen en het werk in een andere context te presenteren dan jij misschien voor ogen had. Een afstand is in principe definitief. In die zin is een volledige afstand vergelijkbaar met een koop.

Een voorbeeld van een afstand: een bedrijf heeft je gevraagd een sculptuur te ontwikkelen aan de inkom van het gebouw en wil volledige controle op de rechten, om bv. het werk onbeperkt te kunnen reproduceren in haar communicatie.

Zelfs bij een volledige overdracht van je auteursrechten, blijf je een aantal morele rechten hebben. Dit zijn rechten die je niet kan overdragen en die jou als auteur enige bescherming bieden. Lees alles over morele rechten in dit artikel.

What's in it for me?

Je werk krijgt een economische relevantie wanneer het geëxploiteerd wordt. Die exploitatie gebeurt veelal doordat je iemand daarvoor de toestemming verleent.

Deze toestemming gaat gepaard met een overdracht van of een licentie op je auteursrechten. Vaak staat daar dan ook een vergoeding tegenover. Dat kan een vast bedrag zijn of een variabele vergoeding, bv. in de vorm van een percentage op de inkomsten die worden verkregen.

Wik goed de keuze tussen de vergoedingsvormen af : een vaste fee is soms op eerste zicht aantrekkelijk maar kan op termijn, bij succes, de verkeerde keuze gebleken zijn.

Hoe je met je inkomsten uit auteursrechten dan aan de slag gaat, lees je hier uitgebreid terug.

Hoe kan je je rechten het beste overdragen?

Om je auteursrechten over te dragen zal je een overeenkomst moeten maken. Hieronder lijsten we een aantal regels en voorwaarden op waaraan zo’n contract moet voldoen.

1. Een contract moet schriftelijk zijn opgesteld, zodat de auteur zich goed bewust is van de rechten die hij afstaat aan de persoon met wie hij het contract sluit en zodat hij er altijd een bewijs van kan bewaren.
2. Als het contract onduidelijke clausules heeft of dubbelzinnige informatie bevat, zal de interpretatie in het voordeel zijn van de auteur die de rechten overdraagt.
3. In het contract moet heel duidelijk te lezen staan voor welk werk/opdracht rechten worden overgedragen, het zogenaamde voorwerp.
4. Het is ook belangrijk dat je goed afspreekt voor welke termijn de auteursrechten worden overgedragen. Is dit voor altijd (de duur van het auteursrecht) of voor een bepaalde periode?
5. Je kan je auteursrechten ook overdragen voor een bepaald gebied, enkel Europa of enkel België bijvoorbeeld. Leg dus zeker de territoriale reikwijdte van de overdracht vast.
6. Je moet in het contract ook specifiëren voor welke exploitatiewijzen je auteursrechten overdraagt. Is dit enkel voor een fysiek boek, of enkel op een website of mag de opdrachtgever jouw werk ook tentoonstellen?
7. De opdrachtgever is verplicht om jouw werk publiek te maken. Die mag dus geen contract afsluiten voor de overdracht van jouw auteursrechten en nadien beslissen om jouw werk toch niet te gebruiken.
8. Per exploitatiewijze spreek je ook een vergoeding af. Is dit een vast bedrag? Is dit een percentage van toekomstige inkomsten? Voor werken in opdracht kan je slechts voor een deel in auteursrechten worden vergoed.

Uitzondering: Er gelden specifieke regels voor werken buiten de culturele sector, die in opdracht zijn gemaakt, in het kader van een contract. Deze regels zijn minder strikt en maken het de auteur mogelijk zijn rechten over te dragen of in licentie te geven aan zijn klant, de opdrachtgever van het werk. Als het werk wordt gemaakt voor een opdrachtgever die actief is in de niet-culturele sector of in de reclamewereld, volstaat het dat auteur en opdrachtgever uitdrukkelijk en schriftelijk overeenkomen dat de auteursrechten in hun geheel aan de opdrachtgever worden overgedragen (met uitzondering van de morele rechten die niet volledig overgedragen kunnen worden).